Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, ölümünden önce Misak-ı Milli Sınırları içinde olan Hatay'ın Fransızlardan alınması için büyük çaba harcamış, Hatay'ın anavatana katılmasını bir milli mesele haline getirmiÅŸti.
Türkiyeile
Fransaarasında Hatay'ın iadesi için süren gerilim iki ülkeyi defalarca savaÅŸ noktasına getirirken, Hatay 1939 yılında ayıplan bir anlaÅŸmayla anavatana katıldı. Ancak bu anlaÅŸmanın ardında ilginç bir ayrıntının olduÄŸu ortaya çıktı.
Vatan gazetesinden Mustafa AltuntaÅŸ'ın ulaÅŸtığı resmi belge; Hatay'ın anavatana iade edilmesi için 1939 yılında Türkiye'nin Fransa'ya 7 milyon Frank ödediÄŸini ortaya koydu.
Ä°NÖNÜ'NÜN Ä°MZASI VAR
Birinci Dünya Savaşı sonrasında Fransız mandasında özerk bir yapıda olan Hatay ile ilgili, 23 Haziran ve 23 aÄŸustos 1939'da Fransa'yla anlaÅŸmalar yapılmıştı. Hatay meclisi de 1939 yılındaki son toplantısında anavatana katılmayı oy çokluÄŸuyla karar vermiÅŸti. Ancak bu anlaÅŸmaların saÄŸlanması için Türkiye'nin Fransa'ya 7 milyon Frank ödediÄŸi ortaya çıktı. BaÅŸbakanlık Cumhuriyet ArÅŸivlerinde yer alan ve dönemin CumhurbaÅŸkanı Ä°smet Ä°nönü ve BaÅŸbakan Refik Saydam ile hükümetin bütün bakanlarının imzaladığı 6 Haziran 1940 tarihli kararnamede, yapılan anlaÅŸma ele alınıyor.
GERÄ° ALMA ÇABASI
Kararnamede, Hatay'ın Türkiye'ye katılması ile ilgili Fransa'ya ödenen 7 milyon Frank'ın Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'ndan, Fransız Klering hesabına yatırıldığı belirtiliyor. Kararnamede, ödenen paranın geri alınabilmesi için anlaÅŸma yapma yetkisi de Hariciye VekilliÄŸi'ne veriliyor. Kararnamede, "Hatay'ın anavatana ilhakı için Fransa ile akdolunan 23 Haziran 1939 tarihli anlaÅŸmaya mevcut protokolün 2.maddesi hükümlerine tevfikan Fransa'ya tesviye edilmek üzere tarafımızdan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası nezdindeki Fransız Klering hesabına yatırılan 7 milyon Fransız Frankının, 23 AÄŸustos 1939 tarihli Tediye AnlaÅŸmasına seylen Paris'te 8 Ä°kinci kanun 1940 tarihinde imzalanan lahikanın 1. Maddesinde tasrih edilen yüzde 30 nispetinde tenzilata tabi tutulmadan tesviyesi için Fransa sefareti ile bir anlaÅŸma yapılması hususunda Hariciye VekilliÄŸine selahiyet verilmesi" yazıyor.
"AnlaÅŸmalar da bulunup teyit edilmeli"
- Doç. Dr. Ahmet Demirel (Marmara Üniversitesi ÖÄŸretim Üyesi)
"Ä°lk kez böyle bir belgenin varlığından haberdar oluyorum. Hatay konusunun kurulan mecliste alınan plebisit kararı ve sonrasında Hatay'ın Türkiye'ye ilhak edilmesi süreciyle ülkemize katıldığını bilinir. Dolayısıyla ben de bu belge dolayısıyla açıkçası ÅŸaşırdım. Yapılan anlaÅŸmaların bulunup bu belgenin teyit edilmesi gerekir."
"Olmayacak bir ÅŸey deÄŸil"
- Prof. Dr. Mete Tunçay (Bilgi Üniversitesi ÖÄŸretim Üyesi)
"Benim böyle bir belge ve ödemeden bir haberim yok. Bu olmayacak bir ÅŸey deÄŸil. Türkiye ile Fransa arasında baÅŸka iliÅŸkiler var. Düyun-u Umumiye borçlarının taksitleri var. Ancak belgedeki ifadeye göre ifade gayet açık."
TARÄ°HÇÄ°LERÄ°N Ä°LK KEZ HABERÄ° OLUYOR
ArÅŸivlerden çıkan belgeyi yorumlayan Türkiye'nin önde gelen tarihçileri, bugüne kadar Fransızlarla böyle bir anlaÅŸma yapıldığına dair bir bilgi olmadığına dikkat çekti. Marmara Üniversitesi öÄŸretim üyesi Prof. Dr. Vahdettin Engin, "Hatay'ın Misak ı Milli sınırları içerisinde gösterilmiÅŸ önem verilmiÅŸ bir yerdir. Fransızlarla yaptığımız anlaÅŸmalar sonucunda Hatay'da ki Türk varlığını Fransızlara kabul ettirmiÅŸizdir.Bu süreci iyi gözlemlemek lazım.Atatürk 1936 yılında
Adana'ya hasta haldeyken giderek gerekirse Hatay için savaşılabileceÄŸini söylemiÅŸtir. Hatay konusu Fransızlarla iliÅŸkilerimizde öncelikli problem olarak gündemde tutulmuÅŸtur. Diplomatik açıdan ne gerekiyorsa o yapılmıştır.Bu verilen parayı bu açıdan deÄŸerlendirmek lazımdır.Bu parada Fransızların Hatay'da yapmış oldukları yatırımlarla ilgili ilerde iddia edebileceÄŸi olası haklarından vazgeçmesi anlamına gelmektedir" dedi.
HABERÄ°MÄ°Z YOK
Marmara Üniversitesi öÄŸretim üyesi Doç. Dr. Erhan Afyoncu ise, anlaÅŸmadan haberinin olmadığını belirterek, "Hatay için Türkiye savaşı göze almıştır. Paranın hangi sebeplerden ötürü verildiÄŸini bilmek lazım" yorumunda bulundu. Eski Türk Tarih Kurumu BaÅŸkanı ve
MHPMilletvekili Prof. Dr. Yusuf HalaçoÄŸlu ise böyle bir paranın ödenmesiyle ilgili bilgisinin olmadığını söyledi.
Hatay nasıl Türkiye'nin oldu?
Birinci Dünya savaşı sonrası 1921 tarihinde özel bir statü kazanan Hatay, Fransız mandası altında bırakıldı. Türkiye Cumhuriyeti ise Hatay'ı MÄ°sak-ı Milli sınırlarında olan Hatay'ı anavatan topraklarına dahil edebilmek için Fransa ile bir çok defa savaÅŸma noktasına geldi. 1930'lu yıllarda önce dünyada ekonomik krizin çıkması, Hitler'in Avrupa'da yayılmacı bir politika izlemesi Fransa'nın Türkiye karşısında elini zayıflattı.
Fransa'nın bu durumunu iyi gören
Atatürkve dönemin hükümeti, Hatay konusunu 1930'lu yılların ikinci yarısında daha sık dile getirir oldu. Fransa 1936 tarihinde Suriye'ye bağımsızlık vererek Hatay'ı da Suriye topraklarına katmak istedi. Bu durumu Türkiye kabul etmedi. Milletler Cemiyeti'ne havale olan konu burada karara baÄŸlandı. Buna göre, Hatay iç iÅŸlerinde bağımsız dış iÅŸlerinde Suriye'ye bağımlı kalacak fakat resmi dili Türkçe olacaktı. Bu karar Suriye tarafını da Türk tarafını da memnun etmedi. 1938 yılında bağımsız Hatay Devleti kuruldu. 23 Haziran 1939 yılında da Türkiye ve Fransa arasında yapılan anlaÅŸma sonucunda Hatay'ın Türkiye'ye katılma talebini Fransa kabul etti. Hatay meclisi 1939 yılındaki son toplantısında anavatana katılmayı oy çokluÄŸuyla karar verdi.