Türkiye ile Ä°srail arasında imzalanan savunma projelerinin hacmi 500 milyon doları buluyor. Heron ve keÅŸif podları dışında büyük proje yok. Ä°srail`den daha çok kritik teknolojiler alınıyor.
Mavi Marmara krizinin ardından gündeme gelen Türkiye-Ä°srail arasındaki askerî anlaÅŸmaların hacminin 500 milyon dolar civarında olduÄŸu tahmin ediliyor. Savunma kaynaklarına göre, 20 yıldır Ä°srail`den askerî araç-gereç alan Türkiye`nin ödediÄŸi para 4,5 milyar doları buluyor. Büyük projeler sona erdi; sadece küçük, fakat kritik teknolojilere sahip olanlar devam ediyor.
Aksiyon Dergisi`nin bir süre önce yayınladığı Ä°srail ile yürütülen bazı savunma projeleri de ÅŸunlar:
ASELSAN`ın ana yüklenici, Ä°srailli Elbit-IAI firmasının ortak olduÄŸu F-4 ve F-16 savaÅŸ uçakları için elektro optik keÅŸif podları eklenmesi, iki büyük projeden biri (diÄŸeri HERON). 300 milyon dolarlık projede Ä°srail`in payı 180 milyon dolar. Uçaklara eklenecek sistemle GüneydoÄŸu`da görev yapan savaÅŸ uçakları Irak hava sahasını ihlal etmeden (100 kilometre uzaktan) PKK ile ilgili istihbarat amaçlı fotoÄŸraf çekecek.
M-60 tank modernizasyonu. 687 milyon dolar maliyeti olan proje her ne kadar kısa süre önce tamamlanmış olsa da Ä°srail`in desteÄŸine ihtiyaç devam edecek (tanklar için yedek parça alımı gibi). Uzmanların ifadesiyle tanklar ciddi bir modifiyeden geçti, yeni tank gibi oldu. 170 tankın güç paketi (vites kutusu motor), paletleri, atış kontrol sistemleri deÄŸiÅŸti. Gövde ve kulesi reaktif zırhla kaplandı. Türkiye`nin Ä°srail ile iliÅŸkiyi kesmesi hâlinde GüneydoÄŸu`da kullanılan bu tankların çalıştırılması zora girebilir.
Hava Kuvvetleri`nin, Barış Kartalı Projesi kapsamında ABD`li Boeing firmasından alınan 4 AWACS(havadan uyarı ve kontrol sistemi) uçağına yeni donanım ve yazılımlar eklenecek. TAI`nın ana yüklenici olduÄŸu 1,5 milyar dolarlık projeye Ä°srailli IAI-Elta firması Elektronik Destek Sistemi`ni temin edecek. Ä°srailli firmanın AWACS için tamamlayacağı sistem, uçak havadayken birtakım karıştırma saldırılarına karşı elektronik olarak kendini koruma sisteminden oluÅŸuyor. Ä°srail, bu sistem için 25 milyon dolar alacak. Avustralya ÅŸirketi BAE Systems, daha önceden ihaleyi kazanmış; fakat baÅŸarılı olamamıştı. Ä°srail`le köprülerin atılması durumunda AWACS`la ilgili 1,5 milyar dolarlık projenin de çöpe gitme ihtimali bulunuyor.
Ortak yürütülen bir baÅŸka proje, Genelkurmay BaÅŸkanlığı`na baÄŸlı Özel Kuvvetler Komutanlığı`na (ÖKK) ait 4 Skorsky helikopterin modernizasyonu. TAI`nın ana yüklenici, Ä°srailli Elbit firmasının alt yüklenici olduÄŸu ihale kapsamında ÖKK`nın istediÄŸi konfigürasyon uygulanacak. Buna göre, helikopterin görüÅŸ açısının geniÅŸlemesi için kokpitin büyük bölümü cama dönüÅŸtürülecek, ilave yakıt tankları eklenecek. Ä°srail yazılımları bitirdi, proje tamamlandı; ancak M-60 tank projesinde olduÄŸu gibi Türkiye, Elbit`in yedek parça ve yazılım desteÄŸine ihtiyaç duyabilir. 100 milyon dolarlık projede Ä°srailli firmanın payı 25 milyon dolar.
Türkiye`nin, Ä°srail ile birlikte yaptığı F-4 savaÅŸ uçağı modernizasyonu 5 yıl önce sona erdi. 650 milyon dolara baÅŸlayan proje 1 milyar doları buldu. Ancak bu uçaklarda teknik destek noktasında bundan sonra Ä°srail`e ihtiyaç olmadığı belirtiliyor. Dünyanın birçok ülkesinde yaygın olarak kullanılan bu savaÅŸ uçaklarına iliÅŸkin destek, Ä°srail dışındaki ülkelerden de saÄŸlanabilir. Kara Kuvvetleri Komutanlığı`nın, terörle mücadele operasyonlarında kullanacağı MRAP mayın ve patlayıcı madde korumalı personel taşıyıcı ihalesini alan Türk firması BMC, bu araçları Ä°srail firması Hetehof lisansıyla üretiyor. Buna benzer baÅŸka küçük projelerin de olduÄŸu tahmin ediliyor.
Türkiye, sona eren projelerde zaten ödemeyi yapmış durumda, bunlarla ilgili teknik destek alması söz konusu. Devam eden projelerde avans ödenmiÅŸ ama Türkiye, projeleri siyasi sebeplerden dolayı iptal ederse savunma çevrelerine göre, uluslararası sözleÅŸmeler gereÄŸi ücretlerini ödemek zorunda kalır.
Ä°ngiliz Jane`s Defence dergisi, Türkiye`nin tanksavar silah ve Barak-8 adlı füze sistemi almak istediÄŸini; ancak Ä°srail`in bunu vermeyi reddettiÄŸini açıklamıştı. M-60 tank modernizasyonunu yapan Ä°srailli IMI firmasından Türkiye`den bir ÅŸirketin kısa süre önce zırh talep ettiÄŸi; fakat Ä°srail`in vermeye yanaÅŸmadığı da iddia ediliyor. Ä°srailli bir savunma yetkilisi, `Türkiye ile iliÅŸkiler eskisi gibi olmayacak. Bu yüzden hangi sistemleri satacağımıza çok dikkat ediyoruz.` ifadesini kullanmıştı.
Savunma kaynakları ise `Åžu anda Ä°srail, askerî savunma teknolojilerinde tek kaynak deÄŸil. Bu kriz aslında Ä°srail açısından büyük kayıplara sebep oldu.` diyor.
CÄ°HAN
.jpg "Rize Belediye Başkanları Mazbatalarını Aldı")
