Osmanlı geleneÄŸi olarak yapılan hayırlardan biri de “zimem” denilen veresiye defterini satın almakmış.
Bu geleneÄŸi yaÅŸatmak için bakkal ziyaretlerine baÅŸlayan Müstakil Sanayici ve Ä°ÅŸadamları DerneÄŸi (MÜSÄ°AD) BaÅŸkanı Nail Olpak’a, küçük bir grup ekonomi yazarı arkadaÅŸlarımla birlikte eÅŸlik ediyoruz.
Türkiye’de yaklaşık 250 bin bakkalın olduÄŸunu belirten Olpak, yola çıkmadan önce zimem defteri hakkında bilgi veriyor:
“Osmanlı’da ramazan ayı gelince zenginler, kim oldukları belli olmasın diye tebdili kıyafet esnafı dolaşır, zimem denilen borç defterini satın alırlarmış. Bu geleneÄŸi yaÅŸatmak istedik. Bağış yapan üyelerimiz adına bakkalları dolaşıp, ödenemeyen borçların yazılı olduÄŸu veresiye defterini satın alacağız. Bunu yalnızca ramazan ayında yapmayacağız, diÄŸer aylarda da sürdüreceÄŸiz. Bakkalların veresiye defterinde 5 bin liradan 25 bin liraya kadar borç birikiyor. Satın alarak hem bakkala, hem de yoksullara destek oluyoruz” diyor.
Bir dönem bakkallık yaptığını belirten Olpak, yurtiçinde ve dışındaki MÜSÄ°AD ÅŸubelerinde de aynı geleneÄŸin yaÅŸatılacağını vurguluyor.
RAMAZAN BEREKETÄ° ÜYELERÄ°NE GELDÄ°
MÜSÄ°AD’ın 11 bin üyesi arasında dayanışma saÄŸlamak için de “Karz-ı Hasen Sandığı” kurduklarını belirten Olpak, “Arzu eden üyelerimiz 1000 lira yıllık ödeyerek bu yardım sandığına üye oluyor. Sandıkta toplanan paralar, ekonomik güçlüÄŸe düÅŸen üyelerimize dağıtılacak” diye ekliyor.
Olpak “güzel borç” kavramının Osmanlı’daki karşılığı olan “karz-ı hasen” sistemiyle özdeÅŸleÅŸtirdiÄŸi yardım sandığının, üyeleri arasında da ilgi uyandırdığını ÅŸu örnekle açıklıyor: “Ramazan ayı nedeniyle uyanık olduÄŸumu bilen bir üyemiz gece saat 02.00’de beni arayıp ‘Benim adıma 100 bin lira yazabilirsin’ dedi.”
Ramazan bereketi MÜSÄ°AD üyelerinin üzerine yaÄŸdı dersem yanlış olmaz. Olpak, Dernekler Kanunu’na göre aidatlarını ödeyemedikleri için ihraç edilmek durumunda kalan üyeleri olduÄŸunu hatırlatıp, gönül bağı süren üyelerini “Onur Üyesi” ÅŸemsiyesi altına aldıklarını belirtiyor.
Onur üyelerinin, oy kullanma hakkı olmasa da tüm etkinliklerde yer alabilecekler.
BAKKALLARI DOLAÅžIP BORÇLARI KARALADI!
Marketlerin yayılmasıyla yok olmaya baÅŸlayan bakkalların, mahalle yaÅŸamının merkezinde olduÄŸu unutulsa da dar gelirli bölgelerde bu durum deÄŸiÅŸmedi.
Veresiye defterindeki borçları “karalama” zamanı; yola çıkıyoruz... Ä°lk durağımız Eyüp’te Abuzer UÄŸurlu’nun oÄŸlu Cebrail UÄŸurlu’nun başında olduÄŸu 29 yıllık bakkal Bulut Gıda. Olpak, UÄŸurlu’ya niye geldiÄŸimizi anlatıp veresiye defterini çıkarmasını istiyor.
Burada günlük, haftalık ya da aylık cari borçları olanların dışında, ödemelerini yapamayanların borçlarını hesaplamasını istiyor.
Olpak, biriken borçların yazılı olduÄŸu sayfaları hayırsever bir üyesi adına kesip 7 bin liraya satın alıyor.
Ä°kinci durağımız, Eyüp Topçular Mahallesi’nde 1973 yılından beri açık olan Yılmaz Gıda. Türkyılmaz Ailesi’nde üçüncü kuÅŸak tezgâhın başında duruyor. Baba aileyi geçindirebilmek için servis ÅŸoförlüÄŸü yapıyor.
Bakkaldaki yazı dikkatimi çekiyor: “Sigara veresiyesi yoktur.”
Olpak veresiye defterinde biriken 4 bin 100 lirayı oracıkta ödeyip ilgili sayfaları cebine koyunca bakkala dönüp soruyoruz: “Borçlu ödeme yapmak istediÄŸinde, ona hesabını bir hayırseverin kapattığını söyleyeceÄŸinizden emin olabilir miyiz?”
Baba Türkyılmaz hemen ortaya bir fikir atıyor: “Verdikleri parayı mahallemizde yapılan yatılı Kuran kursuna bağışlayacağım.”
Bu fikri üç nedenden ötürü hiçbirimiz benimsemiyoruz. Birincisi borçlu zaten yoksul; ondan bağış istemek doÄŸru deÄŸil. Ä°kincisi, bağış kiÅŸinin kendi rızasına kalmalı; baÅŸkası onun adına parasını kullanamaz. Üçüncüsünü de Olpak ekliyor: Bu hayrı “ÅŸartlı” olarak yapmıyoruz.
Anlaşılan o ki, bakkalların tutumları takip edilmeli...
‘NECÄ°BE ABLA’ SEVÄ°NÇTEN UÇTU
Üçüncü durağımız, müthiÅŸ eÄŸlenceli geçti. Bu kez bakkalımız “Balat Aile Kileri”...
60 yıllık bakkalın, ilk açılan yeri “kiler” olarak korunmuÅŸ, yana doÄŸru büyümüÅŸ.
Dükkânı açan babasını bundan 10 yıl önce kaybeden mahallenin “Necibe Abla”sı, tezgâhın başına geçmiÅŸ.
Olpak ziyaret nedenimizi anlattığında, gözlerinin içi gülüyor, “Kamera ÅŸakası mı, gerçek mi?” diye soruyor.
Veresiye defterinde geri dönmesi mümkün görünmeyen borçların tutarı 8 bin lirayı aşıyor. Necibe Abla heyecan içinde kalem kalem veresiye hesapları toplarken her birinin öyküsü dökülüyor aÄŸzından...
Neriman Teyze çok sevinecek: 80 yaşında, yalnız yaşıyor...
Zübeyde Abla çok sevinecek: Kızını tıp fakültesinde okutuyor, hasta haliyle konfeksiyonda çalışıyor.
Ömür Abla çok sevinecek: Kızına niÅŸan yapacaktı, “Önümüzdeki ay öderim, veresiye yazar mısın?” diyordu. Ä°yi ki vermiÅŸim. Mübarek günde siz karşıma çıktınız...
Veresiye defterinde aydan aya da olsa düzenli ödeme yapan müÅŸterilerini hatırlıyor, “9 bin lira verin, onlar da sevinsin” diyor.
Olpak binlikleri eline sayarken, Necibe Abla borçlarının silindiÄŸini öÄŸrenen komÅŸularının ne kadar sevineceklerini hayal edip mutluluktan uçuyor. En azından mahallesindeki 53-54 kiÅŸi bu bayram bakkal borcunun kasvetinden kurtulacak
.jpg)
.jpg)
