Prof. Dr. Aziz Sancar'dan beyin kanserine umut olacak keÅŸif

DNA onarımına yönelik çalışmalara Nobel Bilim Ödülü’ne layık görülen Prof. Dr. Aziz Sancar, beyin kanserine umut olacak yeni bir keÅŸfe daha imza attı.

Cumhuriyet’ten Orhan Bursalı, Sancar ve ekibinin, laboratuvarlarda deneylerde çok kullanılan EdU olarak bilinen molekülün, özellikle beyin kanserlerinin tedavisinde kullanılabileceÄŸini keÅŸfettiÄŸini yazdı.

Bulgular, Amerikan Bilimler Akademisi’nin ‘PNAS’ dergisinde yayınlandı.

Habere göre; Prof. Dr. Sancar, keÅŸfini baÅŸka bir deney üzerindeyken büyük bir rastlantı ile yaptı.

“BaÅŸka bir deney yaparken karşımıza çıktı”

Sonucun pek çok kiÅŸiyi mutlu edeceÄŸini de belirten Prof. Dr. Aziz Sancar, "Bu çok sürpriz bir buluÅŸ, büyük rastlantı. BaÅŸka bir deney yaparken birden bizi ÅŸok eden çok farklı bir olay karşımıza çıktı.” sözlerini kaydetti.

“Deneylerimiz beklenmedik sonuçlar verdi adeta bir ÅŸok yaÅŸadık”

Makalenin ön baskısını da paylaÅŸan Prof. Dr. Aziz Sancar’ın keÅŸfi, özetle ÅŸu ÅŸekilde:

Sancar, Ä°nsan Nukleotid Eksizyon Onarım Sistemi’ni (Ä°kili Kesim) keÅŸfetmiÅŸ ve Nobel kazanmıştı. Ä°kili Kesim-Onarım mekanizması DNA sarmalında hasar gören bölümü (26 Nükleotidlik) kesip çıkarıyor ve yerine doÄŸrusunu koyuyor. Böylece DNA’mız hasarsız çalışıyor.

Prof. Dr. Aziz Sancar konuya yönelik ÅŸu ifadeleri kullanıyor:

“Bunu test tüpünde kanıtlamıştık ama insan hücresi içinde de tam böyle mi oluyordu, yoksa 26 nükleotitten daha fazlası mı çıkarılıyor ve yerine daha çok nükleotid mi konuyordu, merak ettik. Bunu anlamak için de laboratuvar deneylerinde bildik EdU isimli molekülü kullandık. Deneylerimiz beklenmedik sonuçlar verdi adeta bir ÅŸok yaÅŸadık, EdU molekülü, saÄŸlam DNA’da, sanki DNA hasara uÄŸramış gibi etki yapıyor ve onarım mekanizmasını harekete geçiriyordu! Böyle bir etki beklemiyorduk. Sebebini araÅŸtırdık.

“EdU’nun kanser hücrelerini öldürdüÄŸüne dair kanıtlar vardı”

Bozulmamış saÄŸlam hücrelerin bulunduÄŸu besi ortamına EdU molekülü koyduk ve baktık ki hücre onarım mekanizmasını çalıştırarak bu molekülü durmadan kesip çıkartıyor. Çıkarılan molekül serbest kalınca tekrar genoma giriyor, hücre onu tekrar kesip dışarı atıyor ve kör döngü böyle devam ediyor. Sonunda EdU ile baÅŸa çıkamayan hücre ölüyor (apoptoz). EdU molekülünün orta derecede zehirleyici etkisi (toksik) olduÄŸu biliniyordu. Ama bu etkinin mekanizması bir sırdı. Åžimdi burada hücreyi kesin nasıl öldürdüÄŸünü çözdük. Daha önce EdU’nun kanser hücrelerini öldürdüÄŸüne dair kanıtlar vardı, ancak garip bir ÅŸekilde, hiç kimse bu sonuçları takip etmedi, ÅŸimdi bile laboratuvarlarda binlerce bilim insanı DNA’yı incelemek için EdU’yu kullanıyor, ancak bu molekülün DNA’da hasar yaratarak öldürücü etki yaptığını bilmiyor.”

Beyin kanseri için umut

Kemoterapi ilaçları beyne giremezken, EdU molekülü bariyerleri aÅŸarak beyne rahat bir ÅŸekilde geçtiÄŸi bilinmekte. Hal böyle olunca Prof. Dr. Aziz Sancar ve ekibinin çalışması, kanser çalışmalarına yeni bir ışık daha yakmış oldu.

Prof. Dr. Sancar, “Madem EdU hücreleri bu ÅŸekilde hücreyi öldürüyor, eÄŸer beyin kanseri olan bir hastaya verilirse beyine gider, bu kanserli hücrelerin DNA’sına girer ve nöronlara zarar vermeden tümörü öldürür, sonucuna vardık.” ifadeleri ile durumu özetledi.

Beyin tümörleri konusunda tanınmış bir profesör ile Prof. Dr. Aziz Sancar, keÅŸif üzerine çalışmaya baÅŸlayacak.

Beyin tümörü

Tümör, vücudumuzda olmaması gereken bir yerde oluÅŸan bir doku ya da herhangi bir dokunun olması gereken yerde kontrolsüz büyümesi anlamına gelir.

Her tümör öldürücü olmasa da beyin tümörlerinde beyin dokusunun istisnai bir durumu vardır. Ä°yi huylu tümörler de beyin kafatası içinde kapalı bir odada yer aldığından öldürücü olabilmektedir.

Beyin tümörünün belirtileri

Ä°yi ya da kötü huylu beyin tümörleri belli bir büyüklüÄŸe ulaÅŸtıkları zaman kafa içinde basınç artışına neden olur. Beyni bir tarafa doÄŸru itebilir ya da beynin dokusu ya da sinirlerini iÅŸgal edip fonksiyonlarını bozabilir. Belirtiler kafa içi basıncının artması ile seyreder.

EÄŸer baÅŸ aÄŸrısı, apati (haraket ve mimiklerde yavaÅŸlama) bulantı, kusma, epilepsi nöbetleri, tümörün beyinde yerleÅŸtiÄŸi yere göre vücudunuzun bazı bölgelerinde güçsüzlük, kiÅŸilik bozuklukları ve bazı yeteneklerinizde (hesap yapma, yazı yazma gibi) bozulma beyin tümörünün belirtileri sayılır. Hormonal bozukluklar ve buna baÄŸlı klinik semptomlar da sayılabilecek belirtiler arasındadır.

Beyin tümörü tedavisinin amacı, hastanın yaÅŸam kalitesini bozmadan tümörle savaÅŸmak ve ömrü olabildiÄŸince uzatmaktır. Tümörün tipi, yerleÅŸim yeri, hastanın yaşı, genel durumu ve hastada operasyon kararını etkileyebilecek ek problemlerin olup olmaması tedavi sürecini önemli ölçüde etkilemektedir.

Ameliyata ek olarak bazen kemoterapi, kimi zaman radyoterapi bazen her ikisi ile kombine tedavi yapılır.

Beyin kanserlerinin tedavisi oldukça zordur. Hastaların yaÅŸam süresinin tedavi olsalar bile ortalama 15 ay kadar olduÄŸu bilinmektedir.

Bu neden Prof. Dr. Aziz Sancar ve ekibinin keÅŸfi, oldukça önemli bir geliÅŸmedir.