Karakter boyutu :13 Punto15 Punto17 Punto19 Punto

IÅŸid Musul'u neden iÅŸgal etti?

CEMALETTÄ°N SAK
Irak Şam İslam Devleti (IŞİD), Suriye'den sonra Irak'ta da bir takım güçlerin talimatıyla işgale başladı.
11.06.2014 / 00:00


Ä°ÅŸte bana göre gerçekler;



637 tarihinde Müslümanların eline geçen Musul, uzun yıllar Osmanlı Devlet'i idaresinde kaldı. Mondros Mütarekesinden sonra Ä°ngilizler tarafından iÅŸgal edildilen Musul, Mütarekeden sonra iÅŸgal edildiÄŸi için Misak-ı Milli sınırları içerisinde yer alıyordu. Ä°ngiltere zengin petrol kaynaklarına olan yakınlığı sebebiyle Musul'u Türklere vermek istemiyordu. Musul Meselesi Lozan'da çözümlenemedi. Musul Sorunu, Lozan AntlaÅŸmasından sonra Türkiye ile Ä°ngiltere arasında uzun süre anlaÅŸmazlık konusu olduktan sonra 1926'da yapılan Ankara anlaÅŸmasıyla çözümlendi ve Musul Irak sınırları içinde kaldı. Bugün de, özerk Kürt bölgesi ile Federal Irak devleti arasında belirsiz bir statüye sahiptir.



MUSUL NEDEN KAYBEDÄ°LMÄ°ÅžTÄ°



Türkiye henüz Milletler Cemiyeti’ne üye bile deÄŸilken Ä°ngiltere’nin örgütün en etkili üyesi olması ve Türkiye’nin yeni savaÅŸtan çıkan ve iyice yorgun düÅŸen ordusuyla, Ä°ngiltere ile savaşı göze alamaması Musul’un Türkiye aleyhinde sonuçlanmasında önemli etkenlerdir. Ancak Türkiye’nin Adalet Divanı’na temsilci göndermemesi ve Estonyalı generali Türkiye topraklarına sokmayarak onun bölgedeki Hıristiyanlara baskı yapıldığına dair bir rapor düzenlemesinin etkisi de göz ardı edilemez. Musul sorunu sırasında patlak veren Åžeyh Sait ayaklanması, Türkiye’nin Türklerle Kürtlerin kader birliÄŸi içinde olduÄŸu tezini Ä°ngiltere lehine dönüÅŸtürmüÅŸtür. 3 Mart 1924’te HalifeliÄŸin kaldırılmasını Ä°ngilizler, dünya Müslümanlarını Türkiye aleyhine etkilemede çok iyi kullanmışlardır. Tüm bunların yanında Türkiye’nin bölgedeki savaÅŸ tehdidini bir an önce yok ederek ülkedeki reformlara baÅŸlamak istemesi ve yeni kurulan cumhuriyetin baÅŸkentinin dahi yabancı ülkelerce tanınmaması asıl nedenler arasında sayılabilir.



LOZAN'DA ALAMADIÄžIMIZ MUSUL SORUN OLDU



Lozan'da topraklarımıza katamadığımız Musul bugün Türkiye önüne konan büyük bir sorun haline geldi. IŞİD adlı örgüt harekete geçti ve Musul'u ele geçirdi. Örgüt zaten uzunca bir zamandır petrol kuyularını ve koridorları hedef alan bir saldırı stratejisi izliyor.



50 BÄ°N PEÅžMERGE HAZIR KITA



Irak Genelkurmay BaÅŸkanı Babekir Zebari, IŞİD'in eylemlerinin kabul edilemez olduÄŸunu ve öncelikli olarak Kerkük'ü koruma altına alacaklarını söyledi. Irak Ordusu'nun Musul'u çatışmadan IŞİD'e bıraktığını iddia ederek BaÅŸbakan Maliki'yi suçlayan Kürt Yönetimi ise 50 bin peÅŸmergenin hazır bekletildiÄŸini duyurdu. Kürt parlamentosu olaÄŸanüstü toplandı. IKBY BaÅŸbakanı Neçirvan Barzani, 'Irak güvenlik güçleri, Musul'un emniyetini saÄŸlamada bozguna uÄŸramıştır' dedi.



TÜRKÄ°YE MUSUL'A GÄ°REBÄ°LÄ°R MÄ°?



1926 Ankara AntlaÅŸması'nın ilgili 6. maddesinin orjinal hali ÅŸöyledir: “ Tarafeyni âliyei âkideyn bir veya bir kaç müsellâh eÅŸhasın civar hudut mıntakasında yaÄŸmagerlik veyahut ÅŸekavet icrası maksadiyle vukubulacak istihzaratına yedi iktidarlarında bulunan bilcümle vesait ile muhalefet etmeÄŸi ve bunların huduttan müruruna mâni olmaşı mütekabilen taahhüt ederler.”



Bugünkü Türkçeye çevirirsek: “ Taraflar bir veya birkaç silahlı kiÅŸinin sınır bölgesinde yaÄŸma veya eÅŸkiyalık yapmak amacıyla giriÅŸecekleri hazırlıklara, sahip oldukları bütün vasıtalarla karşı koymayı ve bunların sınırdan geçmelerine mani olmayı karşılıklı olarak taahhüd ederler.”



1. KÖRFEZ SAVAÅžI'NDA ÖZAL GÄ°RMEK Ä°STEMÄ°ÅžTÄ°



Turgut Özal'ın CumhurbaÅŸkanlığı döneminin en önemli olayı 1. Körfez Savaşı'dır. Bu olayda çok aktif rol almıştır. Petrol kaynaklarının kontrolunu elinde tutan Saddam Hüseyin'in Türkiye için büyük bir tehlike teÅŸkil ettiÄŸini ve Saddam’ın bölgeyi hakimiyeti altında tutmasına izin verilemeyeceÄŸini savundu. Saddam’ın uzaklaÅŸtırılması için mümkün olan herÅŸeyin yapılması konusunda fikren ve siyasi açıdan son derece istekliydi. Bu nedenle ABD'ye bu konuda açık destek verdi.Türk Ordusunun da katılıp, Misak-ı Milli sınırları içinde olan Musul ve Kerkük'e girilmesini isteyince, zamanın Genelkurmay BaÅŸkanı Necip Torumtay görev süresi sona ermeden 3 Aralık 1990 tarihinde kendi isteÄŸi ile Genelkurmay BaÅŸkanlığı görevinden emekliye ayrıldı; görevden ayrılmasına sebep olarak da 1. Körfez Savaşı'nda hükümetin tutumuna tepki olduÄŸu öne sürüldü. Korkut Özal anılarında Musul ve Kerkük'ün o günün ÅŸartlarında geri alınmasına ramak kaldığını dönemin ABD baÅŸkanı Baba Bush ile anlaÅŸma saÄŸlandığını ancak ordunun içindeki bir takım yapıların bunun önüne set çektiÄŸini söyler.



MUSUL VE KERKÜK PETROLLERÄ° ABDÜLHAMÄ°D HAN'IN TAPULU MALI



Musul-Kerkük toprakları Abdülhamit’in özel mülkü, o anlamda hukuki olarak bitmiÅŸ deÄŸil. Dış politika, devlet politika açısından anlaÅŸmalar yapılmış, imza atılmış, bir karar verilmiÅŸ ama özel mülkiyet anlamında Hanedan davalar açtı, açıyor, devam ediyor. Bu yüzden ileri tarihlerde nasıl bir karar çıkar orası da ayrı bir tartışma konusu.



ORTADOÄžU'NUN BAÅžKA YERLERÄ° DE TAPULU MAL



Abdülhamit tahttan indirilmeden önce Musul-Kerkük gibi petrol olan bölgeleri, stratejik bölgeleri özel mülkiyeti haline getirmiÅŸ. Sadece OrtadoÄŸu’nun deÄŸiÅŸik yerlerinde deÄŸil, mesela Selanik’te de, Anadolu’da da Abdülhamit’in toprakları, mülkleri var. Kendi mülkiyetine almış, Hazine’ye, Hassa’ya koymuÅŸ.



HUKUKÄ° SÜREÇ DEVAM EDÄ°YOR



Uluslararası hukukta, o toprak iÅŸgal edilse dahi kiÅŸi mülkiyetine dokunulamaz. Abdülhamit’in kendi mülkiyeti haline getirdiÄŸi bu topraklardan biz 1. Dünya Savaşı’ndan sonra süratle feragat etmiÅŸiz. Ä°ttihatçılar, Abdülhamit’in özel mülk haline getirdiÄŸi bu mülkleri, toprakları özel mülkiyetten çıkarmak için adımlar atmışlar ama o adımlar da hukuki olarak tamamlanmamış, yarım kalmış çünkü onaylanması gerekiyor. Hukuki prosedür bitmemiÅŸ.



IŞİD'İN İŞGALİ NE ANLAMA GELİYOR?



IŞİD'in bu iÅŸgali ilk baÅŸta akıllara Türkiye ve Kuzey Irak arasında yapılan petrol anlaÅŸmasını getirdi. Çünkü bu eli kanlı terör örgütünün iÅŸgal ettiÄŸi alanlar petrol yataklarının olduÄŸu Felluce, Ramadi, Musul ve Türkmen kenti Tuzhurmatu. 



TANKLARI VE SÄ°LAHLARI BIRAKIP KAÇTILAR



Ankara-Erbil ittifakına yönelik baskıların arttığı bir dönemde IŞİD, Musul'u ele geçirdi. Irak merkezi yönetimi Musul'u korumak için bir tek adım atmadı. Askerler hiçbir direniÅŸ göstermeden kenti terk etti. Tankları, silahlarını bırakarak kaçtılar. Irak merkezi hükümeti baÅŸbakanı Maliki yardım çaÄŸrısında bulundu. BM, AB ve Arap BirliÄŸi'ne yalvardı.



TÜRKMENLERÄ°N DURUMU



Irak'ın Musul kentinin büyük bölümünü IŞİD'in ele geçirmesi civardaki Türkmen ve Kürt yerleÅŸim birimlerinde endiÅŸeye neden oldu.



Musul merkeze baÄŸlı ReÅŸidiyye, Akkoyunlu ve Karakoyunlu gibi Türkmen mahallerinde endiÅŸeli bir bekleyiÅŸ var.



Pazartesi akÅŸam saatlerinde baÅŸlayan çatışmalar sonucunda gece 23:00 itibariyle Musul Valilik binası düÅŸtü ve il meclisi üyeleri akÅŸam saatlerinden itibaren kenti terk ederek Kürt bölgesine ve güneye kaçtıkları belirtildi.



Aynı endiÅŸe Musul sınırına yakın Telafer bölgesinde de sözkonusu. Nufusunun tamamına yakını Türkmen olan Telafer’de Sünni ve Åžiiler birlikte yaşıyor.



Musul’da buluna Türk baÅŸkonsolosluÄŸu etrafında Irak hükumetine ait hiç bir güvenlik unsuru kalmadı. BaÅŸkonsolosluÄŸun güvenliÄŸini binada görevli az sayıda özel harekat memuru saÄŸlıyor. Ancak ÅŸu ana kadar herhangi bir saldırı veya çatışma yaÅŸanmadı.



KIBRIS BARIÅž HAREKATINA BENZER BÄ°R OPERASYON



Türkiye Türkmenler'e yapılacak herhangibir saldırı karşısında anında harekete geçecek konumda. Tıpkı Kıbrıs'ta olduÄŸu gibi soydaÅŸlarının hakkını korumak için yaptığı barış harekatı gibi Musul'da da aynı tutumu sergileyebilir.



AMAÇ KUZEY IRAK Ä°LE YAPILAN ANLAÅžMALAR



Koca bir ordunun tankları bile bırakıp kaçması oyunun göz göre göre geldiÄŸini gösteriyor. Musul ve Kerkük'te yaÅŸanacak karışıklığın ardından BM'den istenecek yardımın ardından bölge karÅŸacak ve Türkiye ile Kuzey Irak arasında yapılan ticari anlaÅŸmalar seketeye uÄŸrayacak.



BARZANÄ° VE KUZEY IRAK'IN TUTUMU



Kuzey Irak'ın tüm bu olaylardan sonra tavrı çok net. Barzani yönetimi Türkiye'nin yanında bir tavır gösterirken Irak merkezi hükümetine de sert tepki gösterdi. Neçirvan Barzani Maliki'ye yönelik sert açıklamalarda bulundu. 'Irak güvenlik güçleri, Musul'un emniyetini saÄŸlamada bozguna uÄŸramıştır' dedi. Kürt bölgesine yönelik herhangibir saldırıda Barzani'ye baÄŸlı peÅŸmerge kuvvetleri kırmızı alarma geçmiÅŸ durumda. Yani IŞİD ne Türkmen bölgesine ne de Kürt bölgesine elini kolunu sallayarak girme selahiyetine sahip deÄŸil.



ABD'NÄ°N VE ULUSLARARASI GÜÇLERÄ°N TAVRI



ABD, Barzani yönetimi ve Türkiye'nin yaptığı petrol anlaÅŸmalarına onay vermese de engel olmadı. Paranın Halk Bankası üzerinden dönmesine ise alenen karşı çıktı. Åžimdi IŞİD'in bu iÅŸgali karşısında tarafını bakalım kimden yana kullanacak?



Rusya tüm gücüyle bu konuda Irak merkezi hükümetinin yanında yer alacağı tartışma götürmez. Maliki'nin en büyük destekçisi olan Ä°ran'ın da bu konudaki tavrı net. Irak Åžii kontrolünden çıkmasın.



El Kaide'den ayrılarak kurulan bu örgütü kısaca tanıyalım:



SURÄ°YE VE IRAK'TA NERELERÄ° KONTROL EDÄ°YOR?



IŞİD, Suriye’de Mumbuc, petrol zengini Rakka ve Irak sınırına yakın Deyr Ez-Zor kentlerini elinde tutuyor. Irak’ta ise Anbar eyaletindeki Felluce ve Ramadi’de etkili. Son olarak Musul kentini de ele geçirdi.



ASKERÄ° GÜCÜ NE KADAR?



IŞİD’in Suriye’deki askeri gücünün 6-7 bin civarında olduÄŸu tahmin ediliyor. SavaÅŸçılarının çoÄŸunluÄŸu yabancılar. Irak’taki silahlı üyelerinin sayısının ise 10 binin üstünde olduÄŸu tahmin ediliyor.



ESED Ä°LE KOL KOLA



Suriye muhalefeti IŞİD’in Suriye’de devrimin sabote edilmesi için Åžam yönetimince desteklendiÄŸini iddia ediyor. Åžam rejimi Suriye’de muhaliflerin elindeki bölgelere düzenli olarak varil bombası atarken, IŞİD’in kontrolündeki bölgelere saldırmıyor. IŞİD, Rakka’da çıkardığı petrolü de Suriye rejimine satıyor.

Etiketler: musul kerkük işid
Bu yazi toplam 3786 defa okundu
Yazarın Diğer Yazıları
YAZARLAR
 
Anasayfa |

Reklam Verin |

Sitene Haber Ekle |

Bize Ulaşın

  © 2010 YzC Haber Portalı                             Yazılım ve Tasarım: Serdar YAZICI
Sitemiz, hukuka, yasalara, telif haklarına ve kişilik haklarına saygılı olmayı amaç edinmiştir. Sitemiz, 5651 sayılı yasada tanımlanan .yer sağlayıcı. olarak hizmet vermektedir. İlgili yasaya göre, site yönetiminin hukuka aykırı içerikleri kontrol etme yükümlülüğü yoktur. Bu sebeple, sitemiz .uyar ve kaldır. prensibini benimsemiştir. Telif hakkına konu olan eserlerin yasal olmayan bir biçimde paylaşıldığını ve yasal haklarının çiğnendiğini düşünen hak sahipleri veya meslek birlikleri, İletişim bölümünden bize ulaşabilirler | Rize Gündoğdu Haber | Rize | Rize Haberleri haberler