Orta DoÄŸu'yu Türkiye'ye kapatmak isteyen Ä°ran ve Suriye üzerinden Orta DoÄŸu'ya açılmak isteyen Türkiye... Tarihi bir nottur, 1. Dünya Savaşı sonrası Ä°ngiltere ve Fransa'nın Ä°ran , Irak ve Suriye'de kurmuÅŸ olduÄŸu etki, Türkiye'nin yaklaşık 90 yıl Arap Yarımadası ile olan ticari, toplumsal, siyasi ve diplomatik iliÅŸkisinin kopmasına yol açmıştı. Åžimdi Ä°ran aynı senaryoyu hayata geçirmeye ve Türkiye'nin Orta DoÄŸu'ya açılan bütün kapılarını kapatmaya çalışıyor. Suriye kapısının kapanması Türkiye'nin Orta DoÄŸu'yu bir yüz yıl daha kaybetmesi anlamına gelebilir.
Ä°ran için nükleer müzakereler deÄŸil, Suriye öncelikli mesele. Ä°ran , BaÄŸdat ve Åžam’ın da Ä°stanbul kadar önemli aktörler olarak dikkate alınması gerektiÄŸi mesajını vermeye, müttefikleri arasında güven tazelemeye, Türkiye’nin uluslararası etkinliÄŸini hedef almaya çalıştı. Ä°ran 1 saat içerisinde 4 kez söylem ve ilke deÄŸiÅŸikliÄŸine gidebilir. Güvenlik Konseyi’ndeki oylamada görüldüÄŸü üzere Türkiye’nin politikası ise çok nettir. Dış politikada karar vermeden önce Fars gibi düÅŸünüp, Türk gibi davranmak daha yerinde olur.
Gözlemcilerin raporlarının tarafsızlığının tartışılmaması için heyette yer alacak gözlemcilerin soruna tek taraflı angajmanlar içinde olmayan ülkelerden seçilmesi doÄŸaldır.
BM VE NATO ’NUN DESTEĞİ ÅžART
EÅŸik, mülteci akımının 100 binleri aÅŸması, içerideki çatışmaların da düÅŸük yoÄŸunluktan yüksek yoÄŸunluklu bir çatışmaya dönüÅŸmesi ve uluslararası destektir. BM nezdinde bir desteÄŸin yanı sıra NATO desteÄŸi. Bu iki koÅŸul gerçekleÅŸmeden bir tampon bölge oluÅŸturmak oldukça riskli. Tampon bölge baÅŸka bir ülkenin toprağında fiili bir askeri kontrol kurma anlamına gelir. Egemenlik ihlalinin kabul edilebilir ÅŸartlarının oluÅŸması gerekir. Türkiye, Suriye'den kaynaklı bir saldırı karşısında ittifak üyelerinin harekete geçeceÄŸinin garantisini alırsa tampon bölge kurmaya giriÅŸebilir. BaÅŸbakan ErdoÄŸan'ın 10 Nisan sonrasına dönük açıklamaları bu ihtimalin masada olduÄŸuna iÅŸaret ediyor.
Kuzey Afrika ve Orta DoÄŸu'daki tüm isyan hareketlerinde devrime giden stratejiyi ben Mezopotamya halkları tarafından zafer tanrısı olarak kabul edilen "Behram" ismini verdiÄŸim modelle anlatıyorum. Bu modelde, iki ulusal aktör, bir bölgesel, bir küresel aktör olmak üzere 4 aktörün isyana yaklaşımı önemli. Modeli Suriye'ye uygulayacak olursak, Suriye rejimi farklı düzeylerden de olsa 4 temel aktörün desteÄŸini arkasına almış bulunuyor. Rejimin belli bir toplumsal desteÄŸinin yanı sıra devlet kurumları (ordu, istihbarat, büyükelçiler ve bakanlar) düzeyinde desteÄŸi sürüyor. Aynı zamanda bölgesel düzeyde Ä°ran , Irak, Lübnan ve küresel düzeyde de Rusya ve Çin'in desteÄŸi var. Ä°syanın barışcıl bir devrimle sonuçlanması oldukça güç, ülke bir iç savaÅŸ ve dış müdahaleye doÄŸru evriliyor. Rejimi 4 ayaklı bir masa gibi düÅŸünürsek, masanın ayakları zayıflamış olmasına karşın tamamen kırılmadığı için masa ayakta kalmaya devam ediyor. Dış müdahale dışında masayı devirebilme ihtimali kalmıyor.
